چانه زدن در خرید وفروش اجناس در بازار ها قدامتی شاید به درازای تاریخ بشر داشته باشد.
خریداران وفروشندگان در افغانستان از چانه زدن به عنوان نمک خرید وفروش یاد میکنند.
در هرات هم بازار چانه زدن فروشنده با مشتری مثل تمام نقاط کشور هنوز داغ است.
تا جایی که برخی از مشتریان میگویند: برای خرید هرکالایی مجبور اند زمان زیادی را صرف چانه زدن با فروشنده کنند.
دکانداران درهرات هم میگویند :نبود قیمت مقطوع در بازار های این شهر دلیل داغ شدن بازار چانه زنی شده است.
اما به گفته ای آگاهان، چانه زنی های زیاد در بازار مشکلات زیادی مثل بی اعتمادی وضیاع وقت را به دنبال دارد.
هيچ کس بدرستي نمي داند که اولين بار چه کسي در کجا و به چه دليل چانه زد.
انگار چانه زدن يا همان کلنجار رفتن بر سر قيمت از همان ابتدا که بشر شروع به داد و ستد کرد وجود داشته و تا امروز هم هيچ گونه خللي در آن وارد نشده است.
جالب اين که اين موضوع در تمام نقاط دنيا از قبايل آفريقايي گرفته تا ثروتمند ترين کشورهاي غربي وجود دارد.
هر چند که در بعضي کشورها مثل کشورهاي آسياي شرقي اين موضوع کمي بيش از حد معمول وجود دارد و چيني ها به قول معروف مردمان پرچانه اي هستند.
در کل غلط يا درست بودن عمل چانه زدن به فرهنگ افراد بستگي دارد.
در فرهنگ افغانستان تقريبا اکثريت با آن کنار آمده اند و فروشنده هاي قديمي چانه زدن با مشتري را نمک فروشندگي مي دانند و معتقدند اصلا فروشي که با چانه زدن همراه نباشد، فروش دلچسبي نيست.
جالب اين که مشتري يا خريدار هم به طور ناخودآگاه وقتي جنسي را با چانه زدن خريداري مي کند، رضايت بيشتري از خريد خود دارند.
لذت ملال آور
اما این چانه زدن ها، آنقدر هم خوشایند نیست.
دکانداران هرات می گویند: آنها مجبور اند روزانه زمان زیادی را صرف چانه زدن با مشتریان کنند.
فیض احمد یکی از این دکانداران است.
او می گوید روزانه تعدادی زیادی از مردم برای خرید به دکان او مراجعه می کنند اما پس از چانه زنی های زیادی که
گاهی «واقعا خسته کننده است، راهش را درپیش گرفته میرودو چی بسا ناراحت ودرد آور است».
در فرهنگ معين براي چانه زني و چانه زدن معناي، پرحرفي كردن و سخن بسيار گفتن براي پايين آوردن قيمت چيزي تعريف شده است.
مصطفی فروشنده لباس در بازار هرات ظاهرا از چانه زنی های زیادی خسته شده و خواهان تعین قیمت مقطوع بر روی اجناس از سوی شاروالی است.
در جوامع توسعه يافته که خريدها به صورت آنلاين يا اينترنتي صورت مي گيرند چانه زدن کم کم در حال رنگ باختن است و خود فروشگاه ها معمولا تخفيف هاي مشخصي را اعلام مي کنند و خريداران هم توقعي بيش از آن ندارند.
اما در کشور ما و در فرهنگ افغانی که هنوز خريد به شکل سنتي آن ترجيح داده مي شود. چانه زدن در بورس است و پرچانه ها با قدرت به راه خود ادامه مي دهند.
شاروالی هرات هم میگوید در قبال قیمت در بازارهای هرات هیج مسولیتی ندارد ونمیتواند قیمت مقطوع بر اجناس وضع کند.
احمد فرهاد مجیدی سخنگوی این اداره می گوید بدلیل سیستم اقتصاد بازار که حاکم بر بازارهای کشور است آنها حق دخالت درین امر را ندارند.
پی آمد چانه در جامعه
علی احمد کاوه استاد دانشگاه هرات می گوید دریک جامعه عدم اعتماد میان فروشنده و خریدار مشکل چانه زنی را بدنبال دارد.
آقای کاوه می گوید: این مشکل جدای از این که ضیاع وقت را برای هر دو طرف مشتری و خریدار به وجود می آورد؛ بلکه مشکلات روانی وجنجال های فزیکی را نیز بدنبال دارد.
پرچانه هاي حرفه اي مي گويند در الفباي چانه زني چند شرط مهم وجود دارد.
اول اين که وانمود کنيد تمايلي به خريد نداريد و از جنس مورد نظر زياد خوشتان نيامده است.
دوم اين که بايد قيمت را از نصف مبلغ فروشنده شروع کنيد و در نهايت اندکي به آن اضافه کنيد ما بقي به هنر بازيگري شما بستگي دارد.
فروشنده ها هم معمولا مبلغي را بيشتر از قيمت واقعي جنس روي آن مي کشند که با چانه زدن مشتري چيز زيادي را از دست ندهند که اين امر خود به خود قيمت کالا را نيز افزايش مي دهد که به آن قيمت کاذب مي گويند.
پیوندها:
مواعظ و محدودیت‌های اخلاقی در بازار
تارنگار 